Waarheen moet ik gaan? Where shall I go?

Posted on August 27, 2022 by wordpressgrethe

Waarheen moet ik gaan is an outstanding book about the recent history of a Jewish family, written by John Dunkelgrün. It starts in the 2nd half of the 19th century and leads us through 2 World Wars, lots of joy of life and loads of antisemitism. It is an exciting book, showing the power of optimism and entrepreneurship, but also a story of loss and the reality of evil. Many familymembers described in this book did not survive the holocaust. Waarheen moet ik gaan makes very clear what happened; it can not answer the question why… Nevertheless, because of the special skills of the writer, Waarheen moet ik gaan grabs your attention in every chapter.

John Dunkelgrün follows his family lines from father’s and mother’s side. He is a master storyteller with a good sense of humor. Personally, I found especially the international aspect of this book very intriguing – it left me as a reader full of admiration about the way his family members were open to new cultures and experiences. Also it gives lots of indepth information about Jewish life in different countries. Three characteristics are always there: trade and entrepreneurship – being Jewish and a minority that is constantly met with prejudices – openness to others, whoever they are in background, wealth, etnicity and the like.

In the line of his father the adventure goes through Poland, Germany, Palestine, Belgium, the Netherlands. In the line of his mother, the story starts in Roumania, Russia, Hungaria and Austria passes via Hamburg to the United States, continues in the Netherlands, Persia and London. All these travellings are described in detail in the first two parts of the book; the author makes you look around and really see all those places.

Waarheen moet ik gaan is a very special chronicle of a family history in a turbulent century. Sometimes, the writer intervenes, explaining what he knows or what he could not find in his research. Rather then disturb the reader, it gives this book an extra dimension – the reader is aware that Waarheen moet ik gaan is not ‘just a book’ but that there is an author behind who wants to show some things and is willing to be accountable for what one reads.

Waarheen moet ik gaan is also the story of starting over and over again. The writers’ grandfather is unsafe in Poland and leaves a good business behind, to start another one in Germany. Some years later, he is unsafe again and moves with his family to the Netherlands, where he starts a new business again. But then, in WW2, he is unsafe again and this time he and his family have to run without a sure place to go. His other grandfather grows up in extreme poverty and runs away from home at the age of 13 or 14. What follows, looks like a story of a fairy tale. You will not be bored for a minute when reading this adventure, as an amazing, almost incredible story is told by a master storyteller.

In the 3rd part of the book, it is war time WW2. Slowly by slowly the situation deteriorates and both families have to run, almost too late. Borders have closed, administrations disencourage refugees especially the Jewish ones, many try to profit financially from the situation of refugees. This part of Waarheen moet ik gaan is deeply oppressive and dramatic. The loneliness in the continuous threat, the need to survive in an environment that is probably hostile… the family makes it into France but they do not know who can be trusted. Betrayal is everywhere, as well as greed. Eventually part of the family arrives in Switzerland where the writer is born.

Life is described in detail including life in camps full of hardship in France and Switzerland. The end of WW2 does not just mean to ‘start again’, it means also dealing with what happened during the holocaust in a context that is not welcoming or facilitating, on the contrary. The scars of the survivors are enormous and lasting. However, immediately there is life again, full of business and humorous anecdotes. So much energy and resilience.

Is there nothing that could be done better in this book? Well yeah, there are so many names that a register to explain who is who would help the reader. There is an existing register explaining many words, Jiddisch, Hebrew, German, Hungarian that I found very helpful. Waarheen moet ik gaan is in Dutch but deserves a much larger, international public.

If you like this blog, you may also like:
Idiss – by Robert Badinter
Simone Veil – Une Vie

Musée National Luxembourg

Posted on August 4, 2022 by wordpressgrethe

Reconstruction of Gallic house (1st century BD – based on Oppidum Titelberg)

Musée National Luxembourg offers 5 floors of archaeology, presented in a beautiful way. The collection is rich and a visit feels like a discovery of old times. Also children can have a great time in this museum; there is plenty of space, interaction and objects presentations that can attract their full attention.

skull rhinoceros musée national luxembourg — Skull of prehistoric rhinoceros

Musée National Luxembourg was built in the rocks: when you enter in the ground floor, there is a nationalistic presentation about Luxembourg: since when is it a country and how does it develop it’s own identity. Then you walk to floor -1 to find yourself in the first ages of our era. You can go down by stairs or slope (wheelchair accessible). and each floor you go back in time, to end on floor -5 with the oldest known history of Luxembourg. Here and there I lost my way through the logic of the route but that didn’t matter, it just added to the joy of the discovery.

mosaic floor from villa Vichten, Musée National Luxembourg — Mosaic floor with the Muses, found in Gallo-Roman villa in Vichten

The mosaic floor that was found in Vichten is a striking beauty – in reality better than in the picture above (difficult to photograph because of the specific lights above the floor). It depicts the 9 Muses in an impressive way. The complete floor is ca. 6 x 10 meters! You can read in this (French) article how it was found and unearthed, an interesting story. Other pieces from that period that drew my attention are the altars with indigenous fertility godesses; they have fruit baskets on their lap and small animals or children on their side. They made me think of the altar findings at the coast in the Netherlands (see the blog: Meet Nehalennia!).

Indigenous fertility goddess, most probably a home altar

Apparently there was an exposition in the Henan Museum in Zhengzhou, China, under the title ‘Luxembourg: small country, rich history’. Indeed Luxembourg is small compared to China. In lots of vitrines, like here in the midst of special glasswork (left photo) and wonderful accessories from the 1st-4rd century AD (right photo), there were signs of objects gone to China. Very nice to see this special cultural exchange!

There is a lot more to tell about Musée National Luxembourg, I will limit it here to 2 more items – just go there yourself to see and live it all! 1, I did like this piece of glasswork from 40-50AD, found in graves ‘Hellange – Belsaker’:

2. Finally, real amazing, the facial reconstruction of ‘the man of Loschbour’ based on a skeleton that dates from about 6000 BC, called the Mesolithic Period – these are the oldest finding of humans on Luxembourg’s soil – Loschbour is a small stream in Heffingen – Müllerthal, in the east of Luxembourg. These kind of video’s next to the representation of original findings make the neutral past so much more alive and close to our own lives. Well done, Musée National Luxembourg!

Celtic graveyard at Bourdange

Posted on July 30, 2022 by wordpressgrethe

A Celtic graveyard can be found at Bourdange, Nospelt, at walking distance from a gallo-roman villa complex. To be fair, there is not a lot to see at the former Celtic graveyard itself: all pieces that were found there in archaeological research – and there were many – are exhibited in the National Museum of History and Art in Luxembourg City. However, the 0,5 kilometer walk towards this Celtic graveyard is nice. Moreover, arriving on the spot after a small path through the woods gives a good look and feel of the place. The Celts were amazing in finding spots for mystic purposes. Please follow 2 minutes of my path to the Celtic graveyard in this happy video-recording July 2022.

The Celtic graveyard was used during a few centuries, from the 1st century BD till problably the 3rd century AD. Archaeologists suppose that this graveyard belonged to the inhabitants of the nearby gallo-roman villa complex. All the objects were dug up by volunteers who were able to reconstruct especially the 5 large tumulus: the last resting place of 4 men and 1 woman, all of them probably in powerful positions. Both the men and the woman received the same kind of attributes in their tumulus: lots of pottery, weaponry and horse equipment. Apart from that, there was a mirror for the woman and 2 special statues of mother figures. On the photograph of the information board at Bourdange, you can see these statues lying in spot 1 and spot 2, somehow in the middle of a number of objects.

celtic graveyard at bourdange - statues of mother figures

On the other picture, you can see the statues in the permanent exposition of the National Museum of History and Art in Luxembourg.

2 statues found in celtic graveyard at bourdange

Around the grave of the Celtic woman, many coins were found and also specific bones. Apparently people worshipped her after her death. From the date of the coins, we know that the worship lasted over 150 years! She must have been very important and maybe one day we will know more about her. In the picture below you can see the presentation of the grave gifts in the Museum: it was a rich treasure that was donated to her in her tumulus in the Celtic graveyard. The Museum also shows the gifts given to the men.

woman's grave in celtic graveyard at bourdange

One thing puzzled me, apparently there is a museum in Nospelt where findings of the Celtic graveyard and the gallo-roman villa are exposed. I went to Nospelt and indeed there is a house-like building with a sign that it is a museum, but nothing shows when it is opened or how it can be visited. That is a pity because all on the site indicates that such a museum would have a story. Fortunately there is the Museum in Luxembourg. Maybe the future will also bring volunteers for the Nospelt Museum (or the marketing of it).

Anyway, the Celtic graveyard in combination with the gallo-roman villa will give you a very nice experience; worth the trip!

Gallo-roman villa at Bourdange

Posted on July 28, 2022 by wordpressgrethe

The site of the gallo-roman villa at Bourdange (Nospelt, Luxembourg) is very interesting. Clearly there is a lot of care both for the findings of the gallo-roman (celtic-roman) villa and the information given to visitors. It is a pleasure to go and see around.

In the woods at the verge of Bourdange, Nospelt, lies a most interesting Celtic site. The road signs call it a ‘Roman villa’, locals call it ‘Miecher’. Anyway it dates from the period where Celts were adapting more and more to Roman laws and lifestyle (‘gallo-roman period’). What you see is a group of foundations, scattered around in field and forest, remnants from a large villa with many side-buildings. The foundations were dug up and made accessible so that you easily have an overview and a good impression of the extent of the wealth here in the first centuries AD. Also you can see the traces of wooden fences, made in the 3rd and 4rd century when German tribes attacked Roman sites.

Volunteers have run this project that the local pastor Kayser started in 1964. Pastor Kayser followed up on the local rumors that there was a lot to find in the forest. There were talks about a hidden treasure. Together with the locals, he started the first serious archaeological search, with success. What happened before when following up on local memories, happened here again: a real hidden treasure was found! Imagine to find a pot filled with 2772 ‘antonian’ coins! Alas it is not on the site of the gallo-roman villa in Bourdange but in the National Museum of History and Art in Luxembourg city. The treasure stood within a wall in one of the side building – maybe the administrator of the property? There is no side note on the owner or the meaning of this treasure so that is one of the secrets of history.

gallo-roman villa at bourdange - treasure

His initiative was the basis of a large archaeological movement in the region that is remarkable and that obtained government recognition and permission as per 1991. What an achievement! Every year, more than 10.000 volunteer hours are spent in ancient sites. They also do projects with young people to increase interest and love for archaeology. You can feel that when you visit. Not only were several people working there to clean the site and make it more perfect, also the proof of regular research activity is visible on several spots. The information boards are excellent – I could follow every step of the project and it is exciting. There is way to much information to mention here so go there yourself and take your time.

gallo-roman villa at bourdange - information boards

Most of the foundations at the gallo-roman villa of Bourdange were former houses or buildings, except for 2 structures: 1 is a small temple, I loved that: to have your own temple next to the house! This, of course, was only for the very rich. 2 is a former monument for the death, a small round tower. The fact that the monument was situated at the doorstep of the house, means that ancestors and death have been very present for the living.

When you visit the gallo-roman villa at Bourdange, it is just a short walk to go to the Celtic graves further into the woods. I went there and will tell more about them in the next blog.

Rijksmuseum van Oudheden – Meet Nehalennia!

Posted on July 3, 2022 by wordpressgrethe

Rijksmuseum van Oudheden is the Dutch National Museum of Antiquities in the city of Leiden. I always thought that our country, the Netherlands, only had antiquities from foreign countries like Greece or Egypt, and that Dutch findings were rather recent. So I visited many archaeological museums especially in the Middle East (see below). How could I be so ignorant? Rijksmuseum van Oudheden has spectacular, really ancient findings from Dutch soil. Also I learned about local gods that I never heard about before. So nice!

The altars shown above are dedicated to the goddess Nehalennia. Many merchants who crossed the sea from the Netherlands to London from 150 – 250 AD erected an altar to thank her for a safe journey. People completely forgot about her until a temple and many altars were discovered in the dunes of Domburg in 1647 AD. Nehalennia is a goddess of fertility, often pictured with fruits and/or a dog, but also with (elements of) a ship. Her origin should be Germanic or Celtic. If you also never heard about her, that in itself makes it worth a visit to Rijksmuseum van Oudheden!

Rijksmuseum van Oudheden has a large collection with antiquities from many countries. It’s easy to spend many hours there! In this blog, I concentrate on the Dutch ones. Things I particularly liked:

bandkeramiek uit Elsloo - rijksmuseum van oudheden

Pottery from a settlement at the river Meuse in the south, dating from 5000BC.

The Ommerschans Sword and the Jutphaas Sword, unique pieces of bronze casting from 1500BC. The museum calls them ‘exceptional artefacts’. They were used as gifts in sacrifices. Center and northeast of the Netherlands (that didn’t exist as a country in that time yet).

bronzen nekringen - rijksmuseum van oudheden

Both men and women wore bronze neck rings. These date from the early iron age, 800-500BC. Found in the center of the country but most probably imported. Also used as offers. I particularly liked the twisted one.

This woodcarved figure was probably a ritual object. It was found in a well in Oss in the south and dates from 400BC. It is rare to find wooden antiquities. This one is in oak.

Spearhead, put in wooden shaft and then thrown to the enemy, apparently a real killer. Dating from
1-300BC, found in Alblasserdam, middle-west of the country. A masterpiece!

The golden helmet found by turf-cutters in the Peel (southeast), dating from 320AD. More precious objects were found but there is no info about context (owner, offering?). An absolute wow-piece!

The Viking Hoard of Wieringen, north-west of the country, 850AD. 1,6 kilo of silver, most probably from a Danish owner. It was buried in spring. So maybe the owner was hiding it when he left and he never came back…

Interested in archaeological museums? You may also like:
Archaeological museum Sanliurfa
Archaeological museum Haarlem
Huis van Hilde – Hilde’s House
Archaeological museum Gaziantep
Archaeological museum Amman
Musée d’Art et d’Archaeologie d’Orléans
Muséum of Art and Archaeology Périgord
Saint Barnabas Icon and Archaeological Museum

BEgrip

Posted on May 7, 2022 by wordpressgrethe

BEgrip is een prachtig boek met een grote rijkdom aan instrumenten, methoden en tips om te werken met complexiteit in de publieke sector. Wat je vooral merkt als je dit boek leest, is de enorme ervaring van de schrijvers Angela Riddering en Herrie Geuzendam.

Vaak zijn dit type boeken gebaseerd op een of twee benaderingswijzen, dan wel een aha-erlebnis van de schrijvers zelf. BEgrip doet veel meer. Het loodst je door de vele fasen die horen bij een complexe opgave en geeft je voor de verschillende momenten in dat proces een keur aan wijsheden en praktische oplossingen mee. Een hoofdstuk verdeelt alle mee te geven instrumenten en tips zelfs naar beroepsgroep: de adviseur en manager, de bedrijfsvoeringsexpert of de businesscontroller. Dit is niet een boek dat je leest en dan weglegt omdat je het gelezen hebt, het is eerder een metgezel die je bij de hand houdt in de verschillende stappen en fasen van het werken aan een complexe opgave. Ik ben erg onder de indruk van wat dit boek te bieden heeft.

Wat ik interessant vond om te ontdekken, is hoeveel raakvlakken de vereisten in het werken met complexiteit hebben met het werken aan diversiteit en inclusie, mijn eigen vakgebied. Een belangrijk kenmerk is bijvoorbeeld de onzekerheid en de paradoxen waar je mee te maken krijgt – alleen wie de onzekerheid en paradoxen goed kan hanteren, zal zich prettig voelen bij dit type werk en daar effectief in kunnen zijn. Ook allerlei houdingsaspecten komen overeen: de openheid en nieuwsgierigheid, de relatief waardevrije benadering die van je gevraagd wordt, de onvermijdelijke fouten die je gaat maken omdat je je op onbekend terrein begeeft – waarbij de hamvraag niet is hoe je fouten voorkomt maar hoe je ze oplost en in hernieuwd vertrouwen met partners verder op weg kunt.

Er zijn ook tal van pareltjes te ontdekken in BEgrip. Ik noem er een uit hoofdstuk 3 over bestuurlijke advisering, 3.3 over democratische waarden. ‘Ook per vraagstuk en per individu kunnen verschillende waarden de boventoon voeren. Het rapport Verschil in Nederland van het Sociaal Cultureel Planbureau (2014) geeft die verschillen goed weer. Zo noemen laagopgeleiden vooral de vrijheid van meningsuiting als belangrijkste onderdeel van democratie (lees: inclusie en deliberatie), terwijl hoogopgeleiden vooral inspraak- en beroepsprocedures in de politieke besluitvorming noemen (transparantie en zeggenschap). Het is de kunst om een zodanige balans te vinden dat dat uitmondt in een zo hoog mogelijke democratische kwaliteit, gegeven de situatie, eisen en mogelijkheden’. Een alinea waar ik nog lang over heb nagedacht. Voor mij was het nieuw en ook een verrassend perspectief. Het boek zit er vol mee.

De verleiding bestaat nog meer te citeren maar daarmee zou ik BEgrip tekort doen, want wat kies ik dan uit de vele rijke pagina’s? Ik zou zeggen, koop het zelf en werk ermee: het inspireert op vele fronten. Nou vooruit dan, ter afsluiting de laatste zin uit het voorwoord, die je het best begrijpt als je het boek als geheel gelezen hebt, want dan heb je er echt zin in gekregen: ‘Want één ding is zeker: complexe opgaven vervelen nooit en ze worden alleen maar interessanter als je BEgrip ontwikkelt!’

Musée d’Histoire et d’Archéologie in Orléans

Posted on October 14, 2021 by wordpressgrethe

The Musée d’Histoire et d’Archéologie in Orléans houses the great bronze treasure of Neuvy-en-Sullias – 33 art pieces from the gallic and gallo-roman period in the begin of our era. There is much more to see in this museum but the bronze treasure alone is already worth your visit.

bronze treasure neuvy-en-sullias wild boar Musée d'Histoire et d'Archéologie Orleans

Top pieces in the Musée d’Histoire et d’Archéologie in Orléans are the horse (54 kilos without the bronze pedestal) and the wild boar (125 cm long). You better bring a chair to sit in front of them for a while and admire this art that is unique in Europe. Let the refined craft work and the beauty sink in…

Musée d'Histoire et d'Archéologie in Orleans
trésor bronze neuvy-en-sullias horse

The bronze artefacts were found 1861 in Neuvy-en-Sullias in a hidden place next to the Loire river – most probably an offer to celtic gods like Rudiobus. Recent studies reveal that they were partly restaured at that time and not always in the right way.

Probably the top of this wild boar was placed on the wrong animal and must have belonged to the other wild boar. The rings on the pedestal of the horse, that probably served to carry the horse around in religious ceremonies, might not be the right ones but the other 4 ones in the showcase…

Amazing is also the series of small figurines: with gestures and movement and mostly nude. They do not look like roman art and their signification is unknown. One assumption is that they represent the naked dancing that came with gallic carnaval.

Musée d'Histoire et d'Archéologie in Orléans bronze figurines gallic period

A guide in the Musée d’Histoire et d’Archéologie in Orléans was very enthusiastic about the treasure himself and most willing to show all the details. He also gave me the website address of JF Bradu who made scientific studies about the artefacts and published his findings. It made my visit even more interesting.

There is some more to see, first of all the Hôtel Cabu that houses the Musée d’Histoire et d’Archéologie in Orléans: built in 1548 in renaissance style.

Some objects in other parts of the museum I liked:

The intriguing statue of Saint Denis, the first bishop of France who was sent by pope Clemens to convert the Gauls and was decapitated by the Romans in 205. The story tells that he made it all the way from Montmartre to Saint Denis while carrying his decapitated head in his hands.

Nice plagues – very different in style and theme.

monster wild animal Musée d'Histoire et d'Archéologie in Orléans

The drawing of a wild animal that wreaked havoc around Orléans, with a poem-like text next to it. An intriguing story, what kind of animal was that? When you stand there you can feel the fear people had for the cruelty of nature.

alexandre joseph caboche painted by mademoiselle schmitt Musée d'Histoire et d'Archéologie in Orléans

The Loire had tremendous inundations in the past. Signs in the city remind people to that: nothing new in nowadays high waters, showing that we are not yet on the level of the old days. In 1846 Alexandre Joseph Caboche saved paintress Mlle Schmitt from the flood and she painted his portrait with the cross of the Légion d’Honneur that he received.

Did you like this blog? Then you may also like:

Vesunna Museum Périgueux

Musée d’Angoulême

Archaeological Museum Gaziantep

Archaeological Museum Amman

Archaeological Museum Haarlem

Huis van Hilde / Hilde’s House

If you can’t stand the heat…

Posted on September 19, 2021 by wordpressgrethe

Op zaterdagochtend 18 september heeft de VVD-fractie Noord-Holland bij meerderheid van stem besloten mij uit de fractie te verwijderen. Wat was hiervoor de aanleiding?

De VVD in de coalitie Noord-Holland
Het pad van de VVD Noord-Holland is spannend omdat gekozen is voor een ‘linkse’ coalitie (met Groen Links, PvdA en D66). Voorliggende besluiten leiden VVD-intern soms tot de nodige vraagtekens en discussie. Niet iedereen is in gelijke mate blij met of geïnteresseerd in die vraagtekens en discussie. Mij is meerdere keren te verstaan gegeven dat ik nog eens moest nadenken of ik wel geschikt ben als politicus; enerzijds omdat gedeputeerde Loggen vindt dat ik mijn vraagtekens niet of onvoldoende onderbouw, anderzijds omdat ik mij inzet om de stijl en cultuur waarbinnen de discussies plaats vinden te verbeteren en omdat ik ervoor pleit meer met ‘het VVD-veld’ samen te werken in een meer verbindende bestuursstijl in plaats van keer op keer tegenover elkaar te staan in kranten en andere publieke media.

Loyaal aan de VVD
Ik heb mij nooit in het openbaar over deze intern gevoerde discussies uitgelaten. Op het moment dat de fractie standpunten naar buiten bracht, heb ik altijd loyaal het VVD fractiestandpunt, het VVD verkiezingsprogramma en het NH coalitieakkoord gesteund. Dus de intrigerende vraag komt naar voren, waarom uit de fractie gezet?

De wortel of de stok
Op 24 augustus bespraken we als fractie het provinciale Masterplan Wonen dat een oplossing moet bieden voor de enorme woningnood waar onze provincie voor staat. Dit Masterplan bevat opties voor grondbeleid en/of een woning-opkoopprogramma voor tenminste 100 miljoen elk (geen provinciale kerntaken), in de context van provinciebeleid waar mobiliteit en infra (wel provinciale kerntaken, en mijn portefeuille) onder druk staan: reeds 214 miljoen aan mobiliteitsreserves is in deze coalitieperiode omgebogen naar andere beleidsterreinen en 151 miljoen wordt daar met de komende begroting nog aan toegevoegd, naast de tientallen miljoenen die gereserveerd waren voor concrete projecten die inmiddels zijn gestopt of ter discussie worden gesteld. Ook het Masterplan Wonen kent een mobiliteitsparagraaf waar ik kritische vraagtekens bij had. Gedeputeerde Cees Loggen gaf ergens in de discussie aan dat de provincie werkt ‘met de wortel en niet met de stok’. Ik antwoordde dat dat in het veld nog weleens anders wordt ervaren. De gedeputeerde reageerde als door een wesp gestoken. Hij onderbrak mij en vroeg om een voorbeeld. Toen ik dat zo gauw niet wilde noemen, begon hij een in mijn ogen fel betoog waarin hij zei dat ik geen voorbeeld gaf omdat ik dat niet kon, en dat ik vaker ononderbouwde meningen en standpunten heb en dat dat niet passend is voor een VVD statenlid. Ik heb meteen aangegeven dat ik de sfeer waarin wij vergaderen niet passend vind en dat het voor mij zo niet gaat. In (app)overleg met de fractievoorzitter de volgende dag kwamen we overeen dat ik zou proberen een uitpraatgesprek hierover te hebben met gedeputeerde Cees Loggen. Dit gesprek werd gepland op 17 september.

Vervolggesprek via de app
In de fractievergadering van 7 september (de gedeputeerden waren afwezig wegens een ander overleg) heb ik aangegeven dat ik deze cultuur niet lang meer verdraag. Er vond een mij onbekende terugkoppeling plaats uit die fractievergadering naar gedeputeerde Cees Loggen en dat leidde ertoe dat hij mij appte op 9 september dat hij niet meer met mij persoonlijk wilde praten omdat dat ‘geen zin zou hebben’. Hij gaf daarin ook aan dat de voorzitter van het bestuur van de VVD Noord-Holland bij de afspraak aanwezig zou zijn, zonder dat ik daarin zeggenschap of keus had. Op grond van welke informatie of motivering wilde hij niet zeggen, net zo min als wie hem de terugkoppeling had gegeven. Mijn aandringen op een gesprek van mens tot mens, omdat dat volgens mij de beste manier is om er samen uit te komen, legde hij terzijde. Toen ik op 13 september aangaf dat ik vanwege het belang van de kwestie de afspraak dan toch wilde laten doorgaan en dat ik mij daarbij wilde laten ondersteunen door een vertrouwenspersoon, zegde hij de hele afspraak af en appte de zaak voor te leggen aan fractie en bestuur.
Ik heb laten zien dat ik geen gedoe wil voor de VVD en de zaak persoonlijk met gedeputeerde Cees Loggen wilde uitspreken en dat is mij niet gegund.

Niet eens een vonkje maar een herhaling van zetten
In de wandelgangen van de Provinciale Statenvergadering op 13 september sprak de fractievoorzitter mij aan. Gedeputeerde Loggen had om een fractievergadering gevraagd op korte termijn. Hij stelde voor zaterdagochtend 18 september om 9 uur. Ik beloofde er te zijn. Daarop lichtte hij alle aanwezige fractieleden in dat er zaterdagochtend een extra fractievergadering zou zijn.
Aan het begin van de vergadering op 18 september meldde de fractievoorzitter dat hij de agenda gisteren had rondgestuurd, ik had die niet ontvangen. Hij bleek in ibabs, het documentsysteem te zijn gezet. Ook meldde hij dat er twee fractieleden afwezig waren maar dat ze telefonisch standby waren aan het eind als dat nodig zou zijn. Wat weten zij dat ik niet weet, vroeg ik me af, waarvoor moeten ze standby zijn? Bij mij nam de spanning toe. De fractievoorzitter gaf mondeling een uitgebreid ‘feitenrelaas’ weer vanaf augustus. Ik moest ter plekke instemmen of wijzigingen aangeven. In die spanning en zonder iets op papier te hebben, kon ik dat zo snel niet. Uiteindelijk volstonden we ermee dat het ‘min of meer’ klopte. Daarna volgde een langdurig betoog van gedeputeerde Cees Loggen:

Deze discussie moest naar de fractie, aangezien hij van intimidatie wordt beschuldigd door een van de fractieleden met een onderbouwing die kant noch wal raakt;
Het gebeuren tijdens de fractievergadering van 24 augustus was niet eens vonkje maar een herhaling van zetten. Hij heeft Grethe al een aantal keren moeten aanspreken op uitspraken zonder onderbouwing. Hij zal blijven ageren tegen uitspraken zonder onderbouwing, zonder aanziens des persoons. Dat zegt hij niet alleen als VVD-lid maar ook als partijleider.
Hij gaat nooit meer een 1 op 1 gesprek met Grethe, ook niet 1 op 1 telefonisch of schriftelijk. Hij voelt zich niet veilig bij iemand die zo makkelijk het woord intimidatie in de mond neemt en zo makkelijk in de slachtofferrol gaat. Van een normale werkverhouding is geen sprake meer. Hij loopt voor niets weg maar hier loopt hij voor weg en dat vindt hij bizar.
Er zit bij Grethe geen steile leercurve in. Alle coaching is tevergeefs. In de 24 jaar dat hij politiek actief is, 12 jaar als dagelijks bestuurder en 10 jaar als fractievoorzitter, heeft hij dit nog nooit meegemaakt. Iedereen is coachbaar, op 1 individu na.
In de coalitie / Gedeputeerde Staten vormt Grethe gelukkig geen probleem als ze iets zegt want dat wordt afgedaan met ‘ach het is Grethe maar’. Collega-gedeputeerde Esther Rommel kan dat bevestigen. Dat is voor je geloofwaardigheid als politicus killing en voor het aanzien van de VVD fractie niet goed. Verder wordt elk van de fractieleden gerespecteerd, er wordt met gezag en respect naar een ieders inbreng geluisterd.
Hij leest, godzijdank in het provinciale sufferdje, dat Grethe de bestuurscultuur wil veranderen, terwijl de VVD hoofdverantwoordelijke is voor bestuurscultuur. De vraag wat je als VVD wil veranderen, die kan Grethe niet onderbouwen. Hij heeft geen enkel voorstel gezien om de bestuurscultuur te veranderen, maar het wordt wel opgetekend in een vraaggesprek met de provinciale communicatiemedewerker.
Hij constateert dat de VVD 8 teamspelers heeft maar 1 niet. Dit kan de fractie niet langer laten voortbestaan.

Toen was ik aan de beurt
Daarna kwam ik aan de beurt om een respons te geven op deze lange lijst. Ik moest mij nu voor de voltallige fractie verdedigen voor de (ervaren) intimidatie die ik in de beslotenheid met de gedeputeerde persoonlijk had willen bespreken. Dat heb ik slecht gedaan. Ik kwam niet veel verder dan aangeven dat ik mij steeds aan het verkiezingsprogramma en het coalitieakkoord heb gehouden, en dat ik verder het oordeel aan de fractie liet. Individuele fractieleden hebben op dat moment zeker pogingen gedaan meer informatie uit mij te krijgen, echter, de gedeputeerde had de vertrouwensvraag al op tafel gelegd en mijn woorden werden op een goudschaaltje gewogen.
Mij is nog wel gevraagd of ik mij in deze setting ook geïntimideerd voelde waarop ik ‘ja natuurlijk’ heb gezegd. Dit leidde tot de conclusie ‘if you can’t stand the heat, then stay out of the kitchen’. Mij is gevraagd uit de fractie te stappen, ik wilde dat niet, ik ben al 20+ jaar (en nog steeds) overtuigd en enthousiast VVD-lid. Daarop ging men over tot stemming en werd mij medegedeeld dat ik niet langer deel uitmaakte van de fractie.

Waarom ben ik uit de fractie gezet?
Het patroon hier is dat tegengeluid, zoals door mij verwoord op mobiliteits- en financieel gebied, als lastig wordt ervaren, dat daar bij gedeputeerde Cees Loggen irritatie over ontstaat, dat er eerst een gesprek wordt gepland 1 op 1, dat hij op voor mij onbekende gronden iemand mee wilde nemen, dat ik vervolgens een vertrouwenspersoon mee wilde nemen waarna hij het hele gesprek niet meer wilde. Vervolgens vertelt hij zijn verhaal bij de fractie en word ik onvoorbereid voor de fractie gezet. Ik geef aan voor de VVD te staan maar de bestuurscultuur te willen veranderen. Dit is een voorbeeld daarvan, namelijk het op macht acteren, en zo werd ik uit de fractie gezet zonder dat ik iets gedaan heb tegen de VVD, integendeel.

Conclusies

Manage de fractie en relaties niet via app.
Ook als politieke discussies om personen lijken te draaien, dan zit er wel degelijk inhoud onder.
Als iemand intimidatie ervaart en dit persoonlijk en met ondersteuning van een vertrouwenspersoon wil bespreken, dan werkt het niet om het in plaats daarvan in de voltallige fractie te bespreken.
Bestuurscultuur doet er meer toe dan je misschien denkt. Quod erat demonstrandum.

Museum van Loon Amsterdam

Posted on August 2, 2021 by wordpressgrethe

Portrait of Wilhelmine and Henriette van Loon 1826, by A.j. Dubois-Drahonet — Portrait of Wilhelmine and Henriette van Loon, by A.j. Dubois-Drahonet 1826

Museum Van Loon is a special canal house in Amsterdam built in 1672 and owned by the Van Loon family since 1884. The visit is a mixed experience of beauty, amazing details and an overdose of portraits. Did people actually live here, is a question coming up when walking around.

Many rooms are beautiful in Museum Van Loon. This photograph is the Blue Saloon on the ground floor. The woman with the red dress is Thora van Loon-Egidius who worked for Queen Wilhelmina. The museum shows more royal connections of the Van Loon family during the ages.

More recently, President Obama had dinner in the dining room of Museum van Loon when he visited Amsterdam. These kind of high profile contacts are clearly very important for the Van Loon family, but they do not communicate why. This leaves the visitor with the impression that it is about ‘belonging’, being part of societal circles as a value in itself.

Intriguing is the fact that the insignia of Van Loon has 2 black heads in it and they do not know where that came from. Ancestor Willem van Loon was one of the co-founders of the VOC in 1602. The black heads were added later to the original 15ht century insignia of the three crosses (‘mill irons’) and suggest a link with slavery and colonialism.

But a fundamental explanation has not been found yet. Museum Van Loon is open about the family’s connections with slavery in the 18th and 19th century and had a big project on the subject – keeping the details for an online visit here: https://www.museumvanloon.nl/programma/archief/120.

When I entered the sleeping room – the Sheep Room – I felt cosiness and private life for the first time. Much of the canal house is beautiful but impersonal. The Sheep Room is different; a place where humans live and enjoy themselves – maybe also because of the bookshelves and the fact that chaos is more dominant than order there.

Some particular highlights I like to show you here:

The Red Saloon, an amazing room full of portraits.

The most recent portraits of women in the family – they chose a different style, very nice.

The kitchen – just adorable

The garden, at the ‘back side’ of the canal house.

The char-à-bancs from the begin of the 20th century that was used for pleasure drives. Imagine that you sit in there or maybe even drive it yourself over the romantic canals of Amsterdam!

The stairwell that has its own particular charm.

All in all, I am not sure what to think of Museum Van Loon and that is maybe why I recommend a visit; it is intriguing, an elitist impression in an egalitarian city, a place where human touch has a challenge to break through the stiff upperlip while all seem to mean well.

De politieke memoires van Ruud Lubbers

Posted on July 4, 2021 by wordpressgrethe

Haagse jaren, de politieke memoires van Ruud Lubbers door Theo Brinkel

De politieke memoires van Ruud Lubbers geven de lezer een gevoel van ongeduld, daadkracht, visie en vriendjespolitiek. Lubbers weet in de jaren ’80 een verzwakt Nederland erbovenop te helpen omdat hij weet waar het naartoe moet én dit weet te realiseren. Onvermoeibaar is hij dag en nacht aan de slag, hier duwend, daar meedenkend, daar creërend, bondjes sluitend met de juiste personen op het juiste moment. Het contrast met de biografie van Wiegel is groot. Waar Wiegel zich stap voor stap een weg probeert te vinden in een wereld waar hij niet uit voort komt en die hij niet kent – hetgeen hij overigens uiterst slim en in hoog tempo doet – is Lubbers vanaf het begin onderdeel van de gevestigde orde en de ‘old boys’. Hij lijkt als het ware voorbestemd om zijn positie in Den Haag voor het landsbelang in te nemen. Doelgericht zet hij zijn stappen. Daarbij moet hij ook teleurstellingen wegslikken zoals wanneer Van Agt lijsttrekker wordt terwijl hijzelf dit eveneens ambieerde. Jaren moet Lubbers wachten en meebewegen tot hij zelf de positie van lijsttrekker weet te verwerven en zijn volle potentieel kan ontplooien. Tot die tijd houdt Van Agt, daarbij ondersteund door Wiegel, de deur voor hem dicht. Maar Lubbers heeft visie en dat geeft uiteindelijk de doorslag.

Een deel van de politieke memoires van Ruud Lubbers over de Haagse jaren zijn saai door het ontbreken van interessante anekdotes. Soms gaat Lubbers in op kritiek die hij heeft gekregen maar die je als lezer niet per se kent, zodat je niet precies weet op welk verwijt hij reageert. De memoires lijken ook een stukje rechtvaardiging van zijn denken en handelen. Ze lijken doordrongen van de wil van Lubbers om het goed te doen en het goede te doen. Lubbers zit daar voor Nederland en schildert hoe hij stap voor stap het land uit de crisis weet te halen. Hij geeft veel inzage in hoe de zaken zijn gegaan en welke ingrepen allemaal hebben geleid tot verbetering en vernieuwing.

Over Lubbers persoonlijk vernemen we minder. We leren hem kennen als een echte katholiek, wat lijkt te betekenen dat je de zaken niet strak en principieel interpreteert en ruimte laat aan anderen. De morele vinger die vanuit de protestante hoek in het CDA nogal eens geheven wordt, roept bij Lubbers vooral verwondering op. Het is onverdraagzaam en onnodig en creëert disharmonie. De in de memoires geschetste werkwijze van Lubbers heeft iets ongrijpbaars. Onmerkbaar trekkend en duwend en voortdurend onderhandelend werkt Lubbers aan een Nederland waarin het bedrijfsleven kan floreren zodat er weer werk ontstaat voor de vele werklozen en de overheidsfinanciën op orde geraken zodat de welvaartstaat – in bijgestelde vorm – overeind kan blijven.

‘Daarbovenop gaat het niet alleen om wat intellectueel, of analytisch zuiver is, maar ook om de vraag of je het uitgelegd kunt krijgen. Niet aan iedereen, maar aan voldoende mensen, om erin te kunnen blijven geloven. Je houdt het politiek niet vol als je zelf de enige bent, die van zijn gelijk overtuigd is. Het innemen van een bepaalde positie is mede gerelateerd aan de percepties van anderen. Daardoor zie je jezelf zo nu en dan voor dingen staan, waar je later niet meer in gelooft. Ik verdedig in de eerste helft van de jaren tachtig de toeslagen voor de zogeheten echte minima. Dan de meerjarige echte minima. Dan de échte, échte, échte minima. Het blijkt later een onding, maar we winnen er de tijd mee die we nodig hebben. Het is een tijdlang de enige droge tegel in de modder. Je kunt er even op staan, tot ook die langzaam wegzakt. Daarmee is het thema op zichzelf niet zonder zin geweest. Vanuit de absolute, ethische criteria van links en ook wel christelijk-sociale uitgangspunten wordt dan toch in ieder geval erkend dat je je best doet.”

Bovenstaand citaat komt uit hoofdstuk 12, ‘De overbelaste democratie’ wat ik sowieso het interessantste hoofdstuk vond. Burgers hebben heel hoge verwachtingen gekregen van de overheid en de overheid kan die niet waarmaken. Hoe herkenbaar, ook nog in 2021! Interessant is daarbij dat ook de internationale verdragen reeds in Lubbers’ tijd opdoemen; Nederland heeft die ondertekend met een andere bedoeling dan de betekenis die ze in de jaren ’80 krijgen – mede op basis van rechterlijke uitspraken. En er is veel gedoe over de strafmaat van criminelen, en over het feit dat die beter beschermd lijken te worden dan burgers. Wetgeving, bestuur en rechterlijke macht zijn overbelast, constateert Lubbers. Het gaat te ver dit hoofdstuk diepgaand te beschrijven hier maar het leidt tot een pleidooi aan de politiek om verantwoordelijkheid te delen met burgers en groepen burgers. De tegenargumenten die dat oproept (‘de overheid moet gewoon zijn werk goed doen’ ‘geen verworven rechten van burgers aantasten’ en ‘moraliserend’) zou je heden ten dage ook zo kunnen horen. Het lijkt daarmee wel of de politieke problemen tijdloos zijn en onderdeel van het bestel. Ademloos las ik zinnen die in 2021 geschreven hadden kunnen zijn:

“Te veel speelt zich af onder de broeierige kaasstolp aan het Binnenhof. De politicus heeft de neiging de burger te vertellen wat hij belangrijk moet vinden in de politiek, terwijl eigenlijk de burger zelf uitmaakt wat belangrijk is in de politiek”.

Wijze woorden, en tegelijk intrigerend want als je de biografie van Wiegel leest, staat die veel dichter bij de burger dan Lubbers voor wie alle contacten ‘in de bovenlaag’ lijken te zitten. Heel interessant is verder Lubbers’ observatie dat bewindslieden die weinig doen, weinig kritiek krijgen. En dat de Kamer controleert op fouten – die je maakt als je juist wel veel doet – en niet op gebrek aan activiteiten. “De risicomijdende bewindspersoon zit veiliger dan de actieve”. Hoe staat dat ervoor in 2021? De vraag stellen is….

Uit hoofdstuk 12 wordt ook duidelijk dat de bestuurscultuur met strakke afspraken in coalitieverband uit deze tijd stamt. Er is heel veel overleg. Waar in de tijd van Wiegel het kabinet tegenover de Kamer staat, staat nu het kabinet met de regeringsfracties tegenover de oppositie. Dat brengt ons bij het thema ‘tegenmacht’ dat in 2021 vooral vanuit Pieter Omtzigt hoog op de agenda is gezet. Daarover in een andere blog meer.

Lubbers zelf vindt overigens niet dat hij te monistisch was en afspraken in coalitieverband dicht timmerde. Hij geeft daarover een kenmerkend Lubberiaans betoog. ”Je wordt als excuus gebruikt door mensen (…) die zeggen dat ze ergens niet onderuit kunnen, omdat er een afspraak in het Torentje is gemaakt. Terwijl dat helemaal niet waar hoeft te zijn, omdat ik bijvoorbeeld afspraken maak die de eigen verantwoordelijkheid onverlet laten”.

Al met al zijn de politieke memoires van Ruud Lubbers een interessant boek met ups en downs qua spanningsgehalte voor de lezer. Een aanrader voor wie zich wil verdiepen in het tijdperk Lubbers en in diens zeer doordachte visies vanuit een besef en verantwoordelijkheid van de christelijke politiek.

Geïnteresseerd in meer?
Lees ook mijn blogs over de biografieën van de unieke Franse en Europese politica Simone Veil, van president Francois Hollande en van VVD-coryfee Hans Wiegel.

Are Jews White?

Posted on June 16, 2021 by wordpressgrethe

Are Jews White?, is the name of a new exposition in the Jewish Historical Museum in Amsterdam. As an expert in diversity and inclusion, I went there almost immediately after the opening. Are Jews White? is an interesting and also a bit disappointing exposition. I explain you my mixed feelings in this blog.

When you enter the expo, there are a number of signs on walls and pillars, and a short introducton video. After that, you arrive in a former synagogue which is the religious part of the Jewish Historical Museum. I was surprised: was that all? Indeed it wasn’t. After the religious part, the exposition Are Jews White? continues. Video has a central place. The exposition makers have interviewed around ten persons with different background who reflect on the theme Are Jews White?. After some nice cutting and pasting, they produced a good series of interesting comments on the subject: many aspects of the theme are thus covered from different perspectives. A disadvantage however is that this production does not elevate the theme above the average ‘circus of opinions’. I could not discover where Are Jews White? rises above existing concepts. Are Jews White? rather shows how deeply we are imprisoned in boxes, unable to liberate ourselves from them.

To me, the concept of black and white is evidently not applicable to Jews (and many others). I remember how I visited a camp with Jews from Ethiopia in Tel Aviv who newly arrived, somewhere in the begin of this century. They had been health care workers in Ethiopia and were preparing for a similar job in Israel. They had a good selfconfidence of what they had to offer to Israeli Jews – for example, more respect for the elderly – but many of them felt underestimated and discriminated upon. Therefor I wondered how the exposition would work this out. Are Jews White? failed to do so, but shows clearly that the concept of black and white has strong limits and serves rather as a concept to divide people more than to unite them.

Professor Gloria Wekker is one of the persons interviewed in the video. Her concept of intersectionality has no answer to the Are Jews White? issue. Intersectionality (in my view) was an original concept encouraging us to leave a dualistic world and enter the multifaceted one. Especially when Gloria Wekker just started as a professor and called her concept ‘kruispuntdenken’ (crossroad thinking), it was much more open to the dynamics of diversity. Something went wrong during the years along the intersectional road. Not only did intersectionality create more boxes, these boxes are also more oppressive, there is no escape from them.

The result, and that is very clear in Are Jews White?, is that Jews would be called black or white for political reasons, or for the opinion people have about them, or that they have about themselves. The tragedy is that this limits Jews to be who they are. And indeed this may be true for all of us: the concept of black and white limits us all. Of course I understand that the concept of black and white serves to explain the construction of society but let’s be fair: watching the video in the exposition, it is clear that the concept of black and white is more than a methodology. It serves the need of many to be part of a group or to see others as such. It provides a safe world of boxes where skin color and other aspects are all well set and clear and can be explained in predictable terms. The exposition fails to explain this need at a deeper level: why do we need to put people into categories? Why do we get upset when Jews do not fit in?

Maybe the ambition to have more answers is too high. I remember my last visit to Israel when I discussed with a scientist in the Holocaust Museum: why is there antisemitism, and why does it seem to be always there? He admitted that as a scientist, he can prove it is there and describe it, but he can not explain it scientifically.

My guess is that the Jewish Historical Museum created Are Jews White? to open the discussion about (useless) boxes and to prevent that we lock ourselves in and that we try to lock Jews in. We have to live with a rather misty and multi-interpretable reality for ourselves and for others, even though that comes with uncertainties. All-in all, I recommend the exposition. For your notice, it is totally bilingual (English and Dutch).

And don’t forget to walk by the paintings I show on the picture here, that I adored above every object in the museum, especially the woman’s dress: Benjamin and Chaile (Kaatje) Cohen from the 18th century. There’s more info about them but you will find that when you visit…

Hans Wiegel – de biografie

Posted on June 3, 2021 by wordpressgrethe

Hans Wiegel – de biografie, geschreven door Pieter Sijpersma – verteld door Co de Kloet

In coronatijd maakte ik menige wandeling in het uur voorafgaand aan de avondklok, en daarbij was het luisterboek van Hans Wiegel een welkome gezel. Terwijl ik door de Jordaan liep of langs de grachten of door de Houthavens en het Westerpark, vertelde de warme rustige stem van Co de Kloet mij van alles wat ik nog niet wist over de politiek in de jaren ’60, ’70 en ’80. Het aardige van de biografie van Hans Wiegel is dat die deels ook een cultuurschets is: per decennium is er een beschrijving van gewoonten en ontwikkelingen in de Nederlandse maatschappij waardoor je de politicus Wiegel kunt waarnemen in de context van die tijd. De opkomst van Wiegel in de politiek valt bijvoorbeeld samen met de opkomst van de televisie. De grote ambitie van Wiegel om van de VVD een volkspartij te maken en zijn onvolprezen talent om complexe kwesties uit te drukken in gewone-mensen-taal combineren natuurlijk uitstekend met het gegeven dat hij live op televisie te zien is voor het gewone volk voor wie de televisie een nieuwe wereld opent. Zo brengt hij de politiek daadwerkelijk dichterbij de Nederlanders en zorgt hij voor een flinke groei in VVD Tweede Kamerzetels. Hij maakt zijn ambitie om van de VVD een volkspartij te maken waar.

Intrigerend is het om te zien hoe iemand op 25-jarige leeftijd in de Tweede Kamer komt en al heel snel doorgroeit tot partijleider. Hij meet zich gemakkelijk met de ervaren Joop den Uyl die in dit boek als zeer intelligent en opvallend innemend wordt beschreven. Wiegel voerde fel oppositie tegen het kabinet Den Uyl en volgens deze biografie kon Den Uyl dat waarderen. Den Uyl debatteerde graag tegen Wiegel, ten overstaan van volle zalen. Over het nog steeds vaak op televisie getoonde fragment waarin Wiegel zegt dat Sinterklaas bestaat en – wijzend naar Den Uyl – aangeeft ‘daar zit hij’, waarop de hele zaal in schaterlachen uitbarst, heb ik altijd aangenomen dat Den Uyl zich voor gek gezet had gevoeld. Maar die kon erom lachen en genoot van de rumoerig verlopen avond. Inhoudelijk stonden ze zover tegenover elkaar dat er nooit een coalitie uit kon voortkomen, maar dat stond het contact als mens en politicus niet in de weg. Een mooi voorbeeld voor de huidige tijden waarin politici een hekel hebben aan anderen en hen domweg ‘weg wensen’; iets wat natuurlijk niet gebeurt en alleen maar tot verzuring in de verhoudingen leidt.

Sowieso is de opgewektheid van Wiegel een mooie leidraad die door het hele boek loopt. Wiegel zorgt goed voor zichzelf. Zo houdt hij van stijl wat tot de herintroductie van een koets met paarden bij zijn ministerschap van Binnenlandse Zaken leidt en hij houdt van een sigaar en een borrel waar op het ministerie in voorzien wordt. Daarbij is hij dan ook tolerant voor anderen en heeft er begrip voor dat die andere dingen belangrijk vinden. Er zijn mensen die zichzelf beperken en dan vinden dat anderen dat ook moeten doen – Wiegel beperkt zichzelf niet en geeft anderen ruimte. Dat dat opvalt, is veelzeggend.

Het hele proces tussen regering en Tweede Kamer in de tijd van Wiegel komt chaotischer over dan in de strakke coalities van de laatste decennia: dan is die weer ergens tegen en dan werkt die weer niet mee. In het CDA hebben ze zelfs een groepje dissidenten waar de coalitie die Wiegel’s VVD vormt met Van Agt’s CDA de nodige hinder van ondervindt. Hoe dan ook is er respect voor de positie van volksvertegenwoordigers, ook al lijkt de coalitie zich daardoor al stotterend naar het einde te begeven en worden belangrijke grote veranderopgaven te weinig gerealiseerd.

Wiegel beseft als geen ander dat politiek ook een vorm van theater is, en dat de kiezer de mensen in Den Haag wil kennen en het fijn vindt als er wat te beleven valt. Veelvuldig is hij in het nieuws te vinden en in vergelijking met tijdgenoten toont hij ook meer van zijn thuis en zijn persoonlijk leven. De mensen smullen ervan. Velen verwijten hem ijdeltuiterij en ongetwijfeld is dat terecht maar dit is ook waar: Wiegel minacht niemand, hij behandelt iedereen met respect ongeacht of die persoon een hoge of een lage functie heeft. Hij zit niet opgesloten in een ivoren toren van macht en regeren en heeft oog voor de gewone man. Juist de eigenheid van Wiegel en zijn onorthodoxe stijl vormen zijn kracht. Dat hij ondertussen weinig visie toont, werkt eerder in zijn voordeel: het biedt anderen die met hem moeten samenwerken, ruimte om dat in te vullen. Zo is een consequente liberale koers minder te herkennen bij Wiegel. Aan de andere kant weet Wiegel datgene wat hij vindt, veel beter te verkopen dan menig ander in die (en de huidige) tijd. Het verbaast niet dat Wiegel tot op heden een grote publiekslieveling is.

Wiegel vormde een hechte twee-eenheid met Van Agt. De vele voorbeelden in het boek over hoe het toeging in de tijd dat Van Agt premier was en Wiegel vicepremier laten zien dat het vertrouwen tussen die twee heel groot was. Ook toont het hoe gemakkelijk Wiegel de gaten wist te vullen die Van Agt liet vallen. Van Agt lijkt niet te hebben overgestroomd van ijver of hij vond zijn functie niet leuk genoeg – met een volledig loyale houding kreeg Wiegel de kans problemen aan te vatten die eigenlijk bij de premier hoorden. Hij deed het met een zeker gemak en overwicht, ongetwijfeld wetend dat hij het ambt van premier had kunnen doen met zijn talent als zijn partij groot genoeg was geweest. Op de achtergrond is de opkomst van Lubbers te zien die veel meer kan en weet en wil dan Van Agt. Lubbers probeert constant een voet tussen de macht te krijgen. Van Agt en Wiegel gunnen hem die ruimte niet maar uiteindelijk is Lubbers toch degene die het stokje van Van Agt overneemt. Dat wordt een periode van grote veranderingen, waarover ik in de volgende blog schrijf: Haagse jaren, De politieke memoires van Ruud Lubbers.

30 uur heb ik moeten wandelen om dit luisterboek Hans Wiegel – de biografie uit te krijgen en het was van begin tot eind de moeite waard. Als je niet wilt wandelen, koop dan het boek in de boekhandel of op je e-reader: van harte aanbevolen.

Grethe van Geffen

culture and diversity

Author Archives: wordpressgrethe