Op zaterdagochtend 18 september heeft de VVD-fractie Noord-Holland bij meerderheid van stem besloten mij uit de fractie te verwijderen. Wat was hiervoor de aanleiding?

De VVD in de coalitie Noord-Holland
Het pad van de VVD Noord-Holland is spannend omdat gekozen is voor een ‘linkse’ coalitie (met Groen Links, PvdA en D66). Voorliggende besluiten leiden VVD-intern soms tot de nodige vraagtekens en discussie. Niet iedereen is in gelijke mate blij met of geïnteresseerd in die vraagtekens en discussie. Mij is meerdere keren te verstaan gegeven dat ik nog eens moest nadenken of ik wel geschikt ben als politicus; enerzijds omdat gedeputeerde Loggen vindt dat ik mijn vraagtekens niet of onvoldoende onderbouw, anderzijds omdat ik mij inzet om de stijl en cultuur waarbinnen de discussies plaats vinden te verbeteren en omdat ik ervoor pleit meer met ‘het VVD-veld’ samen te werken in een meer verbindende bestuursstijl in plaats van keer op keer tegenover elkaar te staan in kranten en andere publieke media.

Loyaal aan de VVD
Ik heb mij nooit in het openbaar over deze intern gevoerde discussies uitgelaten. Op het moment dat de fractie standpunten naar buiten bracht, heb ik altijd loyaal het VVD fractiestandpunt, het VVD verkiezingsprogramma en het NH coalitieakkoord gesteund. Dus de intrigerende vraag komt naar voren, waarom uit de fractie gezet?

De wortel of de stok
Op 24 augustus bespraken we als fractie het provinciale Masterplan Wonen dat een oplossing moet bieden voor de enorme woningnood waar onze provincie voor staat. Dit Masterplan bevat opties voor grondbeleid en/of een woning-opkoopprogramma voor tenminste 100 miljoen elk (geen provinciale kerntaken), in de context van provinciebeleid waar mobiliteit en infra (wel provinciale kerntaken, en mijn portefeuille) onder druk staan: reeds 214 miljoen aan mobiliteitsreserves is in deze coalitieperiode omgebogen naar andere beleidsterreinen en 151 miljoen wordt daar met de komende begroting nog aan toegevoegd, naast de tientallen miljoenen die gereserveerd waren voor concrete projecten die inmiddels zijn gestopt of ter discussie worden gesteld. Ook het Masterplan Wonen kent een mobiliteitsparagraaf waar ik kritische vraagtekens bij had. Gedeputeerde Cees Loggen gaf ergens in de discussie aan dat de provincie werkt ‘met de wortel en niet met de stok’. Ik antwoordde dat dat in het veld nog weleens anders wordt ervaren. De gedeputeerde reageerde als door een wesp gestoken. Hij onderbrak mij en vroeg om een voorbeeld. Toen ik dat zo gauw niet wilde noemen, begon hij een in mijn ogen fel betoog waarin hij zei dat ik geen voorbeeld gaf omdat ik dat niet kon, en dat ik vaker ononderbouwde meningen en standpunten heb en dat dat niet passend is voor een VVD statenlid. Ik heb meteen aangegeven dat ik de sfeer waarin wij vergaderen niet passend vind en dat het voor mij zo niet gaat. In (app)overleg met de fractievoorzitter de volgende dag kwamen we overeen dat ik zou proberen een uitpraatgesprek hierover te hebben met gedeputeerde Cees Loggen. Dit gesprek werd gepland op 17 september.

Vervolggesprek via de app
In de fractievergadering van 7 september (de gedeputeerden waren afwezig wegens een ander overleg) heb ik aangegeven dat ik deze cultuur niet lang meer verdraag. Er vond een mij onbekende terugkoppeling plaats uit die fractievergadering naar gedeputeerde Cees Loggen en dat leidde ertoe dat hij mij appte op 9 september dat hij niet meer met mij persoonlijk wilde praten omdat dat ‘geen zin zou hebben’. Hij gaf daarin ook aan dat de voorzitter van het bestuur van de VVD Noord-Holland bij de afspraak aanwezig zou zijn, zonder dat ik daarin zeggenschap of keus had. Op grond van welke informatie of motivering wilde hij niet zeggen, net zo min als wie hem de terugkoppeling had gegeven. Mijn aandringen op een gesprek van mens tot mens, omdat dat volgens mij de beste manier is om er samen uit te komen, legde hij terzijde. Toen ik op 13 september aangaf dat ik vanwege het belang van de kwestie de afspraak dan toch wilde laten doorgaan en dat ik mij daarbij wilde laten ondersteunen door een vertrouwenspersoon, zegde hij de hele afspraak af en appte de zaak voor te leggen aan fractie en bestuur.
Ik heb laten zien dat ik geen gedoe wil voor de VVD en de zaak persoonlijk met gedeputeerde Cees Loggen wilde uitspreken en dat is mij niet gegund.

Niet eens een vonkje maar een herhaling van zetten
In de wandelgangen van de Provinciale Statenvergadering op 13 september sprak de fractievoorzitter mij aan. Gedeputeerde Loggen had om een fractievergadering gevraagd op korte termijn. Hij stelde voor zaterdagochtend 18 september om 9 uur. Ik beloofde er te zijn. Daarop lichtte hij alle aanwezige fractieleden in dat er zaterdagochtend een extra fractievergadering zou zijn.
Aan het begin van de vergadering op 18 september meldde de fractievoorzitter dat hij de agenda gisteren had rondgestuurd, ik had die niet ontvangen. Hij bleek in ibabs, het documentsysteem te zijn gezet. Ook meldde hij dat er twee fractieleden afwezig waren maar dat ze telefonisch standby waren aan het eind als dat nodig zou zijn. Wat weten zij dat ik niet weet, vroeg ik me af, waarvoor moeten ze standby zijn? Bij mij nam de spanning toe. De fractievoorzitter gaf mondeling een uitgebreid ‘feitenrelaas’ weer vanaf augustus. Ik moest ter plekke instemmen of wijzigingen aangeven. In die spanning en zonder iets op papier te hebben, kon ik dat zo snel niet. Uiteindelijk volstonden we ermee dat het ‘min of meer’ klopte. Daarna volgde een langdurig betoog van gedeputeerde Cees Loggen:

• Deze discussie moest naar de fractie, aangezien hij van intimidatie wordt beschuldigd door een van de fractieleden met een onderbouwing die kant noch wal raakt;
• Het gebeuren tijdens de fractievergadering van 24 augustus was niet eens vonkje maar een herhaling van zetten. Hij heeft Grethe al een aantal keren moeten aanspreken op uitspraken zonder onderbouwing. Hij zal blijven ageren tegen uitspraken zonder onderbouwing, zonder aanziens des persoons. Dat zegt hij niet alleen als VVD-lid maar ook als partijleider.
• Hij gaat nooit meer een 1 op 1 gesprek met Grethe, ook niet 1 op 1 telefonisch of schriftelijk. Hij voelt zich niet veilig bij iemand die zo makkelijk het woord intimidatie in de mond neemt en zo makkelijk in de slachtofferrol gaat. Van een normale werkverhouding is geen sprake meer. Hij loopt voor niets weg maar hier loopt hij voor weg en dat vindt hij bizar.
• Er zit bij Grethe geen steile leercurve in. Alle coaching is tevergeefs. In de 24 jaar dat hij politiek actief is, 12 jaar als dagelijks bestuurder en 10 jaar als fractievoorzitter, heeft hij dit nog nooit meegemaakt. Iedereen is coachbaar, op 1 individu na.
• In de coalitie / Gedeputeerde Staten vormt Grethe gelukkig geen probleem als ze iets zegt want dat wordt afgedaan met ‘ach het is Grethe maar’. Collega-gedeputeerde Esther Rommel kan dat bevestigen. Dat is voor je geloofwaardigheid als politicus killing en voor het aanzien van de VVD fractie niet goed. Verder wordt elk van de fractieleden gerespecteerd, er wordt met gezag en respect naar een ieders inbreng geluisterd.
• Hij leest, godzijdank in het provinciale sufferdje, dat Grethe de bestuurscultuur wil veranderen, terwijl de VVD hoofdverantwoordelijke is voor bestuurscultuur. De vraag wat je als VVD wil veranderen, die kan Grethe niet onderbouwen. Hij heeft geen enkel voorstel gezien om de bestuurscultuur te veranderen, maar het wordt wel opgetekend in een vraaggesprek met de provinciale communicatiemedewerker.
• Hij constateert dat de VVD 8 teamspelers heeft maar 1 niet. Dit kan de fractie niet langer laten voortbestaan.

Toen was ik aan de beurt
Daarna kwam ik aan de beurt om een respons te geven op deze lange lijst. Ik moest mij nu voor de voltallige fractie verdedigen voor de (ervaren) intimidatie die ik in de beslotenheid met de gedeputeerde persoonlijk had willen bespreken. Dat heb ik slecht gedaan. Ik kwam niet veel verder dan aangeven dat ik mij steeds aan het verkiezingsprogramma en het coalitieakkoord heb gehouden, en dat ik verder het oordeel aan de fractie liet. Individuele fractieleden hebben op dat moment zeker pogingen gedaan meer informatie uit mij te krijgen, echter, de gedeputeerde had de vertrouwensvraag al op tafel gelegd en mijn woorden werden op een goudschaaltje gewogen.
Mij is nog wel gevraagd of ik mij in deze setting ook geïntimideerd voelde waarop ik ‘ja natuurlijk’ heb gezegd. Dit leidde tot de conclusie ‘if you can’t stand the heat, then stay out of the kitchen’. Mij is gevraagd uit de fractie te stappen, ik wilde dat niet, ik ben al 20+ jaar (en nog steeds) overtuigd en enthousiast VVD-lid. Daarop ging men over tot stemming en werd mij medegedeeld dat ik niet langer deel uitmaakte van de fractie.

Waarom ben ik uit de fractie gezet?
Het patroon hier is dat tegengeluid, zoals door mij verwoord op mobiliteits- en financieel gebied, als lastig wordt ervaren, dat daar bij gedeputeerde Cees Loggen irritatie over ontstaat, dat er eerst een gesprek wordt gepland 1 op 1, dat hij op voor mij onbekende gronden iemand mee wilde nemen, dat ik vervolgens een vertrouwenspersoon mee wilde nemen waarna hij het hele gesprek niet meer wilde. Vervolgens vertelt hij zijn verhaal bij de fractie en word ik onvoorbereid voor de fractie gezet. Ik geef aan voor de VVD te staan maar de bestuurscultuur te willen veranderen. Dit is een voorbeeld daarvan, namelijk het op macht acteren, en zo werd ik uit de fractie gezet zonder dat ik iets gedaan heb tegen de VVD, integendeel.

Conclusies

• Manage de fractie en relaties niet via app.
• Ook als politieke discussies om personen lijken te draaien, dan zit er wel degelijk inhoud onder.
• Als iemand intimidatie ervaart en dit persoonlijk en met ondersteuning van een vertrouwenspersoon wil bespreken, dan werkt het niet om het in plaats daarvan in de voltallige fractie te bespreken.
• Bestuurscultuur doet er meer toe dan je misschien denkt. Quod erat demonstrandum.